Wat is subtiele energie? Piet de Korte
Ter inleiding bij het boek 'De reis naar de basis van het bewustzijn' door Piet de Korte.
Kan de mystiek wetenschappelijk bestudeerd worden? Reeds in de jaren zeventig van de vorige eeuw beantwoordde Frits Staal de vraag volmondig bevestigend in een nog altijd actueel en leesbaar boek: Het wetenschappelijk onderzoek van de mystiek(Aula boek 619, 1978). Hij formuleert ook de voorwaarde: men moet de persoonlijk ervaringen van de mystici serieus nemen en hun praktische adviezen (vasten, mantra zingen, meditatie oefeningen) opvolgen. Wie de yoga wenst te bestuderen, moet yoga beoefenen. Naar verluidt reageerden enkele antropologen woedend. Moesten zij wetenschappers, academici, in de leer gaan bij groezelige goeroes en zich verlagen tot het uitvoeren van allerlei standjes op yogamatjes? Ja, dat moet. –als je wilt weten wat yoga is. Daarnaast dien je dan ook nog - je bent immers wetenschapper - de yogasutra van Patanjali te ontcijferen of het klassieke werk te lezen van Mircea Eliade, Yoga,Immortality and freedom, gebaseerd overigens op zijn eigen yoga ervaringen in India.
Piet de Korte, zelf wetenschapper, begrijpt dit alles beter dat wie dan ook. En hij begint een zoektocht. En wel gedreven door drie gezonde begeertes – in willekeurige volgorde:: de vermeerdering van de glorie van de wetenschap, de verheldering van het geestelijk pad en het vinden van antwoorden op zijn existentiële vragen. Het resultaat van het afleggen van die lange (!) weg is zijn boek ‘Reis naar de basis van bewustzijn’, met de veelzeggende ondertitel ‘De betekenis van het lichaam’ en het prachtige motto: ‘Het is niet verkeerd om terug te gaan voor datgene wat je vergeten bent.’
De aanleiding voor dit onderzoek was persoonlijk: ‘Tot mijn 55ejaar maakte ik een aantal depressieve perioden door’. Om de oorzaak van deze stemmingswisselingen te leren kennen gaat hij te rade bij het zenboeddhisme (zazenbeoefening), de Tibetaanse Nyingma traditie (lichaamswerk), volgt hij rebirthing sessies en leert hij het nodige van de workshops van Carolyn Conger, expert op het gebied van intuïtie, chakra’s lichaamsenergie, creativiteit en meditatie. Hij maakt kennis met Voice Dialogue, werkt met lichaamsenergie bij Pater Kampschuur en volgt Gestalt- en groepstherapie bij Richard Peterson.
Overigens gaat hij nog altijd regelmatig voor sesshins naar het Internationaal Zen Center Noorderpoort onder leiding van Jiun Hogen Roshi.
En hij studeert. Hij leest filosofen, natuurkundigen, chemici, neurologen, evolutiebiologen, psychologen, systeemtheoretici… Hij ontdekt onderzoekingen die destijds afgeblazen werden als flauwekul, maar wel degelijk van belang blijken en hij houdt zich bezig met de allernieuwste theorieën.
Aldus verschaft het boek een vracht aan informatie en inzichten over het ontstaan en evolutie van het leven; over de oorsprong van cognitie en bewustzijn; over bewustzijnsmodellen; over persoonlijke ontwikkeling en bewustzijn - waar zijn eigen ontwikkeling beschreven wordt; over bruggen tussen spiritualiteit en wetenschap.
In een belangrijk hoofdstuk over ‘mystiek en wetenschap’ zegt Piet de Korte:
‘Mystieke ervaringen worden over het algemeen pas bereikt na jarenlange oefening, met als één van de resultaten het loslaten van vooroordelen, ongefundeerde ideeën en visies, lichamelijke blokkades en dogmatische maatschappij visies. Fortman (1999) weet op redelijk overtuigende wijze aan te tonen dat mystieke ervaringen vrijwel zeker niet worden gevormddoor maatschappelijke verwachtingen of opvoeding. Het zijn dus wel degelijk unieke vensters op onze biologische of goddelijke natuur. Volgenshem zijn mystieke ervaringen, ondanks hun grote variëteit, in sterke mate vergelijkbaar. Alleen de verwoording en interpretatie van die ervaringen wordt sterk gekleurd door de culturele achtergrond van de mysticus.’(p.263)
Wat dit boek bovenal aantoont is hoezeer het spirituele geworteld is in het lichaam. ‘Het bewustzijn is belichaamt’ (p.298) en het heeft evolutionair gezien zeer oude papieren. En de evolutie werkt progressief, niet door oudere delen af te breken maar door deze in stand te houden en daarop voort te bouwen. Daarom zijn meditatiemethoden altijd fysiek georiënteerd.
Maar een tweede belangrijke conclusie: de geestelijke zoektocht is geenszins egocentrisch. Hij blijkt uit te komen op een relatie tussen binnen en buiten. Het ‘ware zelf’, of als U wilt, boeddha-natuur, is een Wij. We zijn meer met elkaar en de wereld verbonden dan we voor mogelijk houden. De mystieke tradities zeggen het nog iets sterker. Zij leren dat wij en de wereld één zijn. Meditatie is dus geen beperkte individuele beoefening:
‘Hersenonderzoek toont duidelijk aan dat het regelmatig beoefenen van geestelijke kwaliteiten als aandacht en compassie onze hersenen verandert. Daarmee verandert ook onze beleving van de wereld en onszelf. De hersenen veranderen door geestelijke oefeningen, zoals onze spieren door fysieke oefeningen. Psychotherapie is in die zin tot op zekere hoogte een geestelijke variant van fysiotherapie. Yoga slaat een brug tussen beide werelden’. (p.302)
Alvorens deze vraag te adresseren wil ik eerst de door mij waargenomen eigenschappen van energie nog eens samenvatten.
- Willekeurig of onwillekeurig? Zeker in het begin van het Kundalini proces staan energetische ervaringen niet onder invloed van de wil. Hun komen en gaan kun je beschouwen als genade. Wel is het zo dat de kans toeneemt bij de juiste voorbereidingen. Later in de ontwikkeling komt energie wel onder invloed van de wil te staan, maar niet op dezelfde manier waarop men een been beweegt of spreekt. Energie kan worden beïnvloed en opgewekt door aandacht en kan in het lichaam voortbewogen worden door de aandacht door het lichaam te verplaatsen. Dit vergt tijd en concentratie en de mate van succes is niet altijd hetzelfde.
- Tijdskarakter Het aan en uitgaan van energiegaat relatief langzaam. Het komt op en zwelt aan in een tijdsbestek van een tiental seconden tot een minuut. Ook het uitdoven toont dezelfde tijdskarakteristiek. Wat sneller kan het aangaan zijn als men door iets in zijn wezen wordt geraakt, een mooi gedicht, de ogen van een geliefde, een seksueel orgasme. In dat geval gaat het slechts om een tot enkele seconden. De energiewordt vaak als een trilling of vibratie ervaren. In de eerder genoemde lijfelijke ervaring van vrede, zachte tintelingen door het gehele lichaam, lijken die individuele plaatselijke tintelingen een tijdsduur te hebben van een fractie van een seconde, ofwel een frequentie enkele Hertz.
- Wat voelt men zoal? Bij geraakt worden in je wezen, ten diepste herkend worden, ontstaat beroering of ontroering, vaak gepaard gaande met hele lichte tintelingen vanaf de bovenkant van de kruin langs de rug tot aan het stuitje. Ook kippenvel komt soms voor.
Bij seksuele extase verspreiden zich ‘heerlijke’ trillingen in de schaamstreek. Als het lichaam eenmaal ontsloten is voor energieverspreid zich dat over het gehele lichaam, we kunnen dan spreken over een volledige lichaamsextase. Niezen veroorzaakt ook vaak zo’n lichaamsextase met enig accent op de kruin – ruggengraat as.
Bij aandacht op armen of benen ontstaan vaak heet aanvoelende handpalmen en voetzolen.
Bij een volledig lichaamsorgasme al of niet met uitbreiding buiten de lichaamsgrenzen, voelt men de tintelingen zich langzaam uitbreiden over het gehele lichaam. De tintelingen waar ik in dit stukje naar verwijs zouden een verzameling van kleine lokale vibraties in het spierweefsel kunnen zijn, maar eventueel ook elektrische prikkels of een combinatie van beiden.
- Andere ervaringen Er ontstaat een grotere gevoeligheid voor de omgeving. Bomen kan men vaak heel duidelijk voelen als men er dichtbij of met z’n rug tegenaan gaat staan. Een andere ervaring is dat de omgeving zich vaak nadrukkelijk presenteert. Ik hoef niet zozeer naar de omgeving te kijken, de omgeving dringt zich voelbaar aan me op. De energie van andere levende wezens, zijn van invloed op mijn energie. Ook daglicht heeft een sterke aanwezigheid en wordt energetisch gevoeld.
Intuïtief lijkt het mij dat chi of energie een relatie heeft met bewustzijn, maar dan bewustzijn op lichaamsniveau. Een bewustzijn voortkomend uit intra- en intercellulaire communicatie en aanwezig in alle meercellige organismen. Dit bewustzijn heeft een relatie met aandacht, is mogelijk zelf een bepaalde vorm van aandacht.
Omdat energie niet tot het domein van de geaccepteerde fenomenen in deze wereld behoord is er door gebrek aan financiering weinig wetenschappelijk onderzoek aan gedaan. Bestudering van het onderwerp is in wezen taboe. Er bestaat dan ook geen algemeen accepteerde theorie. Lezen we echter de verzamelde, deels eeuwen oude, literatuur over energie, chi, acupuncture, enz. dan kan er mijns inziens geen enkele twijfel bestaan ten aanzien van het bestaan ervan.
(Uit: Piet de Korte, Reis naar de basis van het bewustzijn; de betekenis van het lichaam)